سرطان پوست چیست؟
سرطان پوست چیست؟
بطور کلی می‌توان گفت سرطان پوست یک بیماری است که شامل رشد سلول‌های غیرطبیعی در بافت‌های پوست می‌شود. روند طبیعی پوست به این صورت است که زمانی که سلول‌های پوست پیر می‌شوند و می‌میرند، سلول‌های جدید برای جایگزینی آنها تشکیل می‌شوند. وقتی این فرآیند از حالت معمولی خارج می‌شود و بطور طبیعی و آنطور که باید کار نمی‌کند – مانند پس از قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش (UV) خورشید – سلول‌های پوست سریع‌تر رشد می‌کنند. این سلول‌ها ممکن است غیرسرطانی یا خوش‌خیم باشند، که پخش نمی‌شوند یا آسیب‌زا نیستند یا ممکن است در برخی موارد سرطانی باشند.
اگر سرطان پوست زود تشخیص داده نشود، می‌تواند به بافت‌های مجاور یا سایر نواحی بدن شما آسیب برساند. خوشبختانه با توجه به پیشرفت علم و تکنولوژی و روش‌های درمان موجود، اگر سرطان پوست در مراحل اولیه شناسایی و درمان شود، بیشتر سلول‌های مخرب درمان می‌شوند، لذا می‌توان گفت اگر اکثر مدل‌های مختلف سرطان پوست در مراحل اولیه شناسایی شوند، قابل درمان هستند. بنابراین، اگر فکر می‌کنید علائم سرطان پوست دارید، مهم است که هرچه سریع‌تر به پزشک متخصص مراجعه کنید و با او در این مورد صحبت کنید.
مقاله پیشنهادی: ضرورت استفاده از کرم ضد آفتاب در روزهای ابری
انواع سرطان پوست چیست؟
سرطان پوست در ۳ نوع اصلی دسته‌بندی می‌شود که شامل موارد زیر است:
- مدل اول: مدل سرطانی کارسینوم سلول بازال، که این نوع سرطان در سلول‌های پایه فرد در قسمت پایین اپیدرم یعنی لایه بیرونی پوست فرد تشکیل می‌شود.
- مدل دوم: مدل کارسینوم سلول سنگفرشی، که در این مدل سرطان سلول‌های سنگفرشی شما در لایه بیرونی پوست شما شکل می‌گیرد.
- مدل سوم: مدل ملانوما که در سلول‌هایی به نام ملانوسیت تشکیل می‌شود. ملانوسیت‌ها ملانین تولید می‌کنند، رنگدانه قهوه‌ای که به پوست شما رنگ می‌دهد و در برابر برخی از اشعه‌های مضر UV خورشید محافظت می‌کند. این نوع سرطان وخیم‌ترین نوع سرطان پوست است زیرا می‌تواند به سایر نواحی بدن شما سرایت کند.
انواع دیگر سرطان پوست عبارتند از:
- مدل سارکوم کاپوزی
- مدل کارسینوم سلول مرکل
- مدل کارسینوم غدد سباسه
- مدل درماتوفیبروسارکوم پروتوبرانس
سرطان پوست چقدر رایج است؟
سرطان پوست رایج‌ترین سرطانی است که تشخیص داده شده است. بطور کلی و طبق تحقیقات می‌توان گفت در واقع، از هر ۵ نفر یک نفر در مقطعی از زندگی خود به سرطان پوست مبتلا می‌شود.
علائم و نشانه‌های ابتلا به سرطان پوست چیست؟
شایع‌ترین علامت ابتلا به سرطان پوست که می‌تواند هشدار دهنده سرطان پوست باشد، تغییر روی سطح پوست شما است که معمولاً با یک رشد جدید یا تغییر در رشد یا خال موجود روی سطح پوست همراه است. علائم ابتلا به سرطان پوست عبارتند از:
- وجود و پدید آمدن خال جدید یا خالی که اندازه، شکل یا رنگ آن تغییر می‌کند و یا خونریزی می‌کند.
- وجود برآمدگی مرواریدی شکل یا مومی شکل روی صورت و نواحی دیگر از جمله: گوش یا گردن شما.
- پدید آمدن لکه یا برآمدگی صاف، صورتی/قرمز یا قهوه‌ای رنگ.
- وجود نواحی روی پوست شما که شبیه جای زخم هستند.
- پدید آمدن زخم‌هایی که با ظاهری پوسته‌پوسته همراه هستند و در وسط این شکل زخم‌ها فرورفتگی وجود دارد یا اغلب خونریزی می‌کنند.
- وجود زخم یا زخمی که درمان نمی‌شود، یا اگر به سختی درمان شود و خوب شود اما دوباره عود می‌کند و بازمی‌گردد.
- وجود ضایعه‌ای خشن و پوسته‌پوسته که ممکن است خارش همراه داشته باشد، خونریزی کند و پوسته‌پوسته شود.
علائم ظاهری سرطان پوست
علائم سرطان پوست باتوجه به نوع سرطان پوست شما متفاوت به نظر می‌رسد. باتوجه به قانون ABCDE می‌توان گفت که چه علائمی را باید رعایت کنید:
- عدم تقارن در زخم و خال و جوش‌ها: شکل نامنظم.
- وجود لبه‌های تار یا نامنظم در زخم‌ها و جوش‌ها.
- خال‌های با بیش از یک رنگ و رنگ‌های غیرمعمولی.
- قطر: علائم پوستی که ظاهر می‌شوند اندازه‌ای بزرگ‌تر از مداد پاک‌کن (۶ میلی‌متر) داشته باشند.
- مهم‌ترین علامت سرطان پوست بزرگ شدن، تغییر شکل، رنگ یا اندازه.
اگر نگران خال یا ضایعه‌های پوستی دیگری هستید، به شما توصیه می‌شود که حتماً یک قرار ملاقات با پزشک متخصص بگذارید و آن ضایعه را به پزشک مورد تایید خود نشان دهید. پزشکان متخصص پوست شما و ضایعه موجود را بررسی می‌کنند و ممکن است از شما بخواهند که به آزمایشگاه مراجعه کنید تا با نمونه‌برداری از آن ضایعه، ضایعه را بیشتر ارزیابی کنید.
مقاله پیشنهادی: بهترین زمان استفاده از ویتامین ث برای پوست
چه چیزی باعث ابتلا به سرطان پوست می‌شود؟
علت اصلی ابتلا به سرطان پوست قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید است، به خصوص زمانی که دچار آفتاب سوختگی و تاول می‌شوید. اشعه ماوراء بنفش خورشید می‌تواند به DNA پوست شما آسیب برساند و باعث ایجاد سلول‌های غیرطبیعی شود. این سلول‌های غیرطبیعی ناشی از آفتاب سوختگی می‌توانند به‌سرعت به شکلی نامرتب تقسیم شوند و توده‌ای از سلول‌های سرطانی را تشکیل دهند.
عواملی که خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش می‌دهد
همه افراد بدون توجه به نژاد و جنسیت ممکن است در معرض ابتلا به سرطان پوست قرار بگیرند. اما برخی از افراد ممکن است بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به سرطان پوست قرار بگیرند. باتوجه به مطلب بالا می‌توان گفت در بانوانی که سن آنها بیشتر از ۵۰ سال است، خطر ابتلا به سرطان پوست در آنها کمتر است اما، مردان پس از ۵۰ سالگی و افرادی که در بدو تولد هورمون‌های مردانه‌ی زیادی دارند، احتمال ابتلا این افراد به سرطان پوست شایع‌تر است. همچنین احتمال ابتلا به سرطان در افراد سفیدپوست غیر اسپانیایی ۳۰ برابر بیشتر از افراد سیاهپوستان غیراسپانیایی‌تبار یا مردم جزایر آسیایی/اقیانوس آرام است. متأسفانه، سرطان پوست در افراد با رنگ پوست تیره‌تر رایج‌تر است و درمان آنها دشوار است.
پیشنهاد کلینیک: درمان آکنه
با توجه به اینکه هر فردی می‌تواند به این بیماری مبتلا شود ولی موارد زیر در صورت عدم رعایت باعث می‌شوند، خطر ابتلا به سرطان پوست افزایش یابد:
- اگر زمان بسیار زیادی را صرف کار یا بازی در زیر نور خورشید کنید، اشعه‌ی خورشید می‌تواند منجر به ایجاد سلول‌های سرطانی شود.
- اگر به راحتی و به سرعت آفتاب سوخته می‌شوید یا سابقه آفتاب سوختگی داشته باشید.
- در آب و هوای آفتابی یا مرتفع زندگی می‌کنید.
- اگر عادت دارید و تمایل زیادی به برنزه کردن دارید و یا از تخت‌های برنزه استفاده می‌کنید، باید بدانید خطر ابتلا به سرطان پوست در شما چند برابر است.
- دارای چشم‌های رنگ روشن، موهای بلوند یا قرمز و پوست روشن یا کک و مک هستید.
- خال‌های زیاد یا خال‌هایی با شکل نامنظم دارید.
- دارای توده‌های پیش سرطانی پوست که لکه‌های خشن، پوسته‌پوسته و صورتی تیره تا قهوه‌ای هستید.
- سابقه خانوادگی سرطان پوست دارید.
- پیوند عضو داشته‌اید.
- داروهایی مصرف می‌کنید که سیستم ایمنی شما را تخریب می‌کند یا باعث تضعیف سیستم ایمنی می‌شود.
- برای درمان بیماری‌های پوستی مانند اگزما یا پسوریازیس در معرض نور UV درمانی قرار گرفته‌اید، احتمال ابتلا به سرطان پوست شما زیاد است.
سرطان پوست چگونه تشخیص داده می‌شود؟
در مرحله‌ی اول، ابتدا به یک متخصص پوست مراجعه کنید. او ممکن است از شما بپرسد که آیا متوجه تغییراتی در خال‌های موجود بر بدنتان، کک و مک یا سایر لک‌های پوستی شده‌اید، یا اینکه آیا متوجه رشد جدید پوست شده‌اید. سپس، تمام پوست بدن شما، از جمله پوست سر، پوست گوش‌ها، پوست کف دست‌ها، پوست کف پاها، بین انگشتان پا، اطراف اندام تناسلی و بین باسن را بررسی می‌کنند.
آزمایشات تشخیص سرطان پوست
در مرحله اول، اگر پزشک شما مشکوک به خطر ابتلای شما به سرطان پوست شود، برای شما بیوپسی انجام می‌دهد. در بیوپسی نمونه‌ای از بافت مشکوک برداشته می‌شود و به آزمایشگاه فرستاده می‌شود و متخصصان آن را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کنند. سپس پس از بررسی‌های انجام شده، متخصص پوست به شما می‌گوید که آیا ضایعه پوستی شما سرطان پوست است، نوع ضایعه چیست و درباره مراحل و شیوه‌های درمانی صحبت خواهد کرد.
مراحل سرطان پوست چگونه است؟
میزان سرطان پوست موجود در بدن شما با توجه به نوع آن تعیین می‌شود. مراحل سرطان پوست شامل ۵ مرحله است و بطور کلی این مراحل متغیر هستند. به طور کلی، هر چه تعداد این مراحل بیشتر باشد، می‌توان نتیجه گرفت سرطان بیشتر گسترش یافته و درمان آن دشوارتر است. اما مرحله‌بندی ملانوم با سرطان‌های پوست غیر ملانوما که از سلول‌های پایه یا سنگفرشی شما شروع می‌شود، متفاوت است.
مرحله‌بندی ملانوما
- مرحله 0 (ملانوم در محل): ملانوما فقط در لایه‌های بالایی پوست و نزدیک به سطح پوست شما قرار دارد.
- مرحله اول: ملانوما کم‌خطر است و شواهدی که نشان دهد ملانومادر حال گسترش است، در آن وجود ندارد. به‌طور کلی در این مرحله با جراحی قابل درمان است.
- مرحله دوم: در این مرحله ملانوما دارای برخی ویژگی‌هایی است که نشان می‌دهد احتمال بازگشت و عود آن وجود دارد، اما هیچ نشانه‌ای مبنی بر گسترش وجود ندارد.
- مرحله سوم: ملانوم در حال گسترش است و به غدد لنفاوی مجاور یا پوست مجاور اثر گذاشته است.
- مرحله چهارم: ملانوم به غدد لنفاوی یا پوست اکثر نواحی بدن گسترش یافته یا به اندام‌های داخلی گسترش یافته است.
مرحله‌بندی غیرملانوما
- مرحله 0: سلول‌های سرطان فقط در سطح پوست شما وجود دارد.
- مرحله اول: سلول‌های سرطان در لایه‌های بالایی و میانی پوست شما قرار دارد.
- مرحله دوم: سلول‌های سرطان در لایه‌های بالایی و میانی پوست شما قرار گرفته‌اند و برای هدف قرار دادن اعصاب یا لایه‌های عمیق‌تر پوست به حرکت افتاده‌اند.
- مرحله سوم: سرطان در حال گسترش از پوست شما به سمت غدد لنفاوی شما است و گسترش یافته است.
- مرحله چهارم: سرطان به سایر قسمت‌های بدن و اندام‌های شما مانند کبد، ریه یا مغز گسترش یافته است.
نحوه‌ی درمان سرطان پوست چگونه است؟
درمان سرطان پوست بستگی به مرحله سرطان دارد. در مراحل اولیه، با بیوپسی به تنهایی می‌تواند تمام بافت سرطانی را حذف کند، این به شرطی است که سرطان و ضایعه‌ی ناشی از آن کوچک و محدود به سطح پوست شما باشد. سایر درمان‌های رایج سرطان پوست که به تنهایی یا ترکیبی استفاده می‌شوند، عبارتند از:
- روش کرایوتراپی: در این روش متخصص پوست شما از نیتروژن مایع برای منجمد کردن سلول‌های سرطان پوست استفاده می‌کند. در این روش سلول‌های مرده پس از درمان از بین می‌روند.
- جراحی برداشتن: در این روش متخصص پوست شما تومور و برخی از پوست سالم اطراف را با جراحی برمی‌دارد تا مطمئن شود که تمام سلول‌های سرطان از بین رفته‌اند.
- جراحی Mohs: در این روش متخصص پوست شما فقط بافت‌های بیمار را برمی‌دارد و تا حد امکان تلاش می‌کند بافت طبیعی و سالم اطراف را ذخیره کند. متخصصان و جراحان از این روش برای درمان سرطان‌های سلول پایه و سلول‌های سنگفرشی و گاهی اوقات سایر سرطان‌های پوستی که در نزدیکی نواحی حساس یا مهم زیبایی مانند پلک‌ها، گوش‌ها، لب‌ها، پیشانی، پوست سر، انگشتان دست یا ناحیه تناسلی ایجاد می‌شوند، استفاده می‌کنند.
- کورتاژ و الکترودیکاسیون: در این روش درمانی، متخصص پوست شما از ابزاری با لبه تیز و حلقه‌ای برای از بین بردن سلول‌های سرطانی در هنگام خراشیدن تومور استفاده می‌کند. سپس با استفاده از یک سوزن الکتریکی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده استفاده می‌کنند. جراحان و متخصصان بیشتر اوقات از این روش برای درمان سرطان سلول‌های بازال و سلول سنگفرشی و تومورهای پیش سرطانی پوست استفاده می‌کنند.
- شیمی‌درمانی موضعی: در روش شیمی‌درمانی، متخصص پوست یا انکولوژیست شما از داروها برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. در این روش داروهای مخصوص ضد سرطان را مستقیماً روی پوست (شیمی‌درمانی موضعی) استفاده می‌کنند، البته اگر سرطان محدود به لایه بالایی پوست شما باشد یا از طریق قرص‌ها یا تزریق در صورتی که سرطان به سایر قسمت‌های بدن شما گسترش یافته باشد، ارائه شود.
- ایمونوتراپی: در این روش انکولوژیست شما داروهایی برای تقویت سیستم ایمنی بدن با هدف کشتن سلول‌های سرطانی به شما می‌دهد.
- پرتودرمانی: در این روش درمانی، انکولوژیست از پرتوهای قوی انرژی به هدف کشتن سلول‌های سرطانی یا جلوگیری از رشد و تقسیم آنها استفاده می‌کند.
عوارض جانبی درمان سرطان پوست
روش درمانی شما را پزشک متخصص انتخاب می‌کند و تشخیص می‌دهد چه روش درمانی مناسب شماست، لذا عوارض جانبی هر روش درمانی با سایر روش‌ها متفاوت است. عوارض جانبی روش درمانی شیمی‌درمانی عبارتند از: حالت تهوع، استفراغ، اسهال و ریزش مو شدید.
عوارض جانبی ناشی از سایر روش‌های درمان سرطان پوست عبارتند از:
- خونریزی.
- درد و تورم.
- اسکار.
- آسیب عصبی که منجر به از دست دادن حس می‌شود.
- عفونت پوستی.
- رشد مجدد و بازگشت تومور پس از برداشتن.
آیا می‌توان از ابتلا به سرطان پوست پیشگیری کرد؟
سرطان پوست با رعایت برخی موارد قابل پیشگیری است:
- محافظت از پوست در برابر آفتاب.
- جلوگیری از ایجاد آفتاب سوختگی.
از آن‌جا که آفتاب حاوی اشعه‌ی ماوراء بنفش است، لذا باعث ابتلا به سرطان پوست می‌شود.
خدمات ما: فیشیال در اسلامشهر
چگونه می‌توان خطر ابتلا به سرطان پوست خود را کاهش داد؟
راه‌های محافظت از خود در برابر سرطان پوست عبارتند از:
- از کرم ضد آفتاب با فاکتور محافظت از پوست (SPF) 30 یا بالاتر استفاده کنید. 30 دقیقه قبل از بیرون رفتن از کرم ضد آفتاب باید استفاده کنید. هر روز حتی در روزهای ابری و در ماه‌های زمستان از کرم ضد آفتاب استفاده کنید.
- برای محافظت از صورت و گوش از کلاه‌هایی با لبه‌های پهن استفاده کنید و آنها را از آفتاب در امان نگه‌دارید.
- برای محافظت از بازوها و پاهای خود، پیراهن و شلوار آستین بلند بپوشید و از کرم‌های ضدآفتاب مخصوص بدن استفاده نمایید.
- برای محافظت از چشمان خود در برابر آفتاب از عینک آفتابی استفاده کنید. حتماً از عینک‌هایی استفاده کنید که هم اشعه‌های UV-B و هم UV-A را مسدود می‌کنند.
- از بالم لب با خاصیت ضد آفتاب استفاده کنید.
- تلاش کنید از ساعت 10 صبح تا 4 بعد از ظهر از آفتاب که بالاترین تابش را در این ساعات دارد دوری کنید.
- اگر خواهان پوست برنزه هستید، از یک محصول اسپری برنزه‌کننده استفاده کنید و از سولاریوم خودداری کنید.
- برخی از داروهایی که پوست شما را نسبت به آفتاب حساس‌تر می‌کنند عبارتند از آنتی‌بیوتیک‌های تتراسایکلین و فلوروکینولون، آنتی‌بیوتیک‌های سه حلقه‌ای، عامل ضد قارچ گریزئوفولوین و داروهای کاهش‌دهنده کلسترول استاتین. لذا حتماً از پزشک متخصص خود یا داروساز خود بپرسید که آیا هر یک از داروهایی که مصرف می‌کنید پوست شما را نسبت به نور خورشید حساس‌تر می‌کند.
توصیه‌ای از پزشک متخصص دکتر ابوالفضل حکیم‌پور
سرطان پوست ممکن است برای هر کسی فارغ از سن و جنسیت اتفاق بیفتد. انجام منظم بررسی پوست برای همه افراد مهم است. پوست شما بزرگ‌ترین و وسیع‌ترین عضو بدن شماست و به اندازه هر عضو دیگر برای سلامتی نیاز به توجه دارد. هر ماه پوست خود را برای هرگونه تغییر در لکه‌های پوستی یا هر گونه رشد جدید پوست بررسی کنید. برای محافظت از پوست در برابر نور خورشید اقدامات لازم و ضروری را انجام دهید و فراموش نکنید که معاینات منظم پوست را با متخصص پوست خود برنامه‌ریزی کنید.